“Ik ben een groot voorstander van e-health toepassingen”
“Ik zet mij al jaren enthousiast in voor de toepassing van online zorgoplossingen in fysiotherapie praktijken. De maatregelen rondom de coronacrisis zorgen er nu voor dat de tools op grote schaal en versneld worden ingezet. Het geeft een goed beeld van hoeveel online zorgoplossingen er al beschikbaar zijn én de snelheid waarmee ze ingezet kunnen worden. Dankzij de tools kunnen wij ook in deze crisissituatie gedeeltelijk de benodigde zorg blijven bieden, maar dan van een afstand.” Wij spraken Brechtus Engelsma, als KNGF bestuurslid ‘Service aan en communicatie met leden’ behartigt hij de belangen van bijna 19.000 aangesloten fysiotherapeuten. Daarnaast werkt hij als Hoofd Behandeleenheid bij Revalidatie Friesland.
Op maat gesneden zorg
“Mensen komen bij ons met een breed scala aan indicatiegebieden. Chronische pijn, revalidatie na een hersenbloeding, een amputatie, een multitrauma. Aan ons de taak om samen met de patiënt op zoek te gaan naar wat iemand nog wél kan. Hoe kunnen wij iemand optimaal laten functioneren in de samenleving? Dit vraagt om zorg op maat. Steeds vaker komt daar nu al het gebruik van digitale technieken bij kijken.”
“Vanwege de slinkende beroepsbevolking en in relatie daartoe een capaciteitsprobleem, gaan wij de huidige en toekomstige problemen in de zorg – de coronacrisis, vergrijzing en de opkomst van steeds complexere problematieken – niet naar wens op kunnen lossen. De oplossing ligt in een innovatieve kijk en de inzet van digitale technieken. Die zullen ons in staat stellen om de benodigde zorg te kunnen blijven bieden.”
Het beeld van online kansen
“Als ik vanuit de revalidatiezorg over online kansen praat, dan denken mensen als eerste aan een computergestuurde prothese. Maar de ontwikkelingen zijn al veel verder dan dat! Tot een aantal jaar geleden werd iemand na een hersenbloeding arbeidsintensief getraind op motorische vaardigheden. Daarbij waren 2 fysiotherapeuten nodig ter fysieke ondersteuning om de loopbeweging te herstellen. Tegenwoordig maakt een looprobot de beweging samen met de patiënt en kan de therapeut letterlijk een stapje achteruit zetten en beoordelen en bijsturen waar nodig.”
Online kansen in de zorg
“Het gebruik van Virtual Reality brengt ons mooie resultaten. De VR-bril zetten wij succesvol in bij de behandeling van chronische pijn. Wij trainen de hersenen van de patiënt als het ware opnieuw, om minder gevoelig te zijn voor pijnprikkels. Maar ook een app om logopedie op afstand mogelijk te maken behoort tot de mogelijkheden, evenals het begeleiden van mensen met ALS en hersenaandoeningen. Met digitale technieken proberen wij hierbij het eindige leven dragelijk en zinvol te maken. De tools stellen ons in staat om samen met een patiënt een copingstrategie te ontwikkelen.” ”
Gelijkmatigere training vanwege eHealth
“De digitale technieken maken intensiever trainen mogelijk. In plaats van een wekelijkse afspraak waarin resultaten worden besproken en nieuwe oefeningen worden meegegeven, kunnen mensen dankzij digitale oefeningen en het gemak van digitale communicatiemiddelen dagelijks zelf aan de slag met hun herstel en de bijsturing die daarin wellicht nodig is.”
Intermenselijk contact blijft een must
“Voor complexe vraagstukken en het bijsturen van revalidatietrajecten blijft intermenselijk contact een must. Scheurt u uw voorste kruisband? Dan heeft u in eerste instantie geen baat bij telerevalidatie. Er zal toch echt iemand met een klinische blik daadwerkelijk uw been vast moeten pakken en het gewricht moeten laten bewegen. Maar de digitale middelen, zoals huisoefenschema’s, feedback loops en periodiek contact via videobellen, zullen wel een extra dimensie gaan innemen. En ook daar is nog verbetering mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan hologrammen om de beleving van een online voortgangsgesprek te verbeteren.”
Techniek is een hulpmiddel in de zorg, geen substitutie
“Iedereen is nieuwsgierig hoe de ontwikkelingen in de zorgvraag en de technische mogelijkheden vorm gaan krijgen in de toekomst. Er vindt momenteel een migratie plaats in de rol van de zorgverlener: van meer direct behandelaar naar meer begeleider en/of coach. Van een substitutie zal echter zeker geen sprake zijn. Blended care, waarbij digitale technieken ingezet gaan worden in combinatie met face to face, zal de standaard worden.”
De ondervonden voordelen van blended care
“Wij merken bij onze patiënten dat ze erg tevreden zijn over blended care. De praktische bezwaren zoals problemen met wifi of onbekendheid met bepaalde tools, wegen niet op tegen de ondervonden voordelen. Mensen hoeven minder vaak te reizen, de trainingsintensiteit is gelijkmatiger en door online oefeningen in combinatie met tools als een smartwatch, worden mensen makkelijker gegrepen dan door een oefenschema op papier. Bijkomstig voordeel is dat de zorgverlener door de inzet van de digitale middelen meer data kan verzamelen om de voortgang bij te houden en het proces waar nodig bij te sturen.”
3 voorwaarden van een succesvolle eHealth implementatie
“Er zijn drie belangrijke criteria om digitale oplossingen succesvol toe te passen;
Waarde en toepasbaarheid
Het is essentieel om de potentie voor gebruiker en zorgverlener inzichtelijk te maken. Het moet iets toevoegen én de gemiddelde lengte van het behandeltraject mag niet groter worden. Wat mij betreft zou deze beoordeling vorm kunnen krijgen in een certificering die in dit dynamische landschap de bruikbaarheid en toepasbaarheid van een digitale oplossing garandeert aan zorgverleners en -afnemers. Op dit moment wordt dit nog bepaald door de vrije markt en mond-tot-mond reclame. In de gezondheidszorg bevinden zich daardoor rijpe en groene oplossingen door elkaar. De lange trial en error trajecten, de initiële koudwatervrees en de onzekerheid ‘Kies ik de juiste oplossing? Zit ik er dan aan vast?’ staan het omarmen van de oplossingen die er nu al zijn, in de weg.
Aansluiting bij belevingswereld patiënt
Daarnaast moet de online tool uitdagend zijn voor de patiënt. Het moet aansluiten bij zijn of haar belevingswereld. Wij zien dat jongeren technische ontwikkelingen gemiddeld sneller oppakken. Zij zijn ermee opgegroeid. Ouderen moeten hierin wat meer begeleid worden. Maar juist ook bij oudere mensen met bijvoorbeeld dementie kunnen de digitale oplossingen ingezet worden om beelden uit hun vroegere eigen omgeving te creëren.
Aanpassing vergoedingsmodel
De huidige financieringsvorm van fysiotherapie op basis van behandeling, is niet helpend om de implementatie goed te assimileren. Hierover moet goed nagedacht worden met de beroepsgroep en de verzekeraars. Om de benodigde zorg te kunnen blijven bieden is vernieuwing heel hard nodig. Het is geen hobby, maar broodnodig naar de toekomst toe.
Voldoen aan de 3 belangrijkste voorwaarden, biedt nog geen garantie voor succes. Alle ontwikkelingen gaan gepaard met weerstand. Maar die kritische mensen heeft men júíst nodig om het verschil te kunnen maken. De versnelde implementatie van diverse tools vanwege de coronacrisis, gaat zeker zorgen dat de aandachtspunten nog sneller en duidelijker inzichtelijk worden. Wij moeten onze oren en ogen in deze tijden goed open houden om vooruit te komen! Want 1 ding is zeker: De rol van de fysiotherapeut en de zorg in het algemeen verandert, laten wij die nieuwe rol omarmen!”
Brechtus Engelsma: Mijn visie op online zorg in de toekomst
“Er zijn veel aanbieders van apps, software en virtual reality mogelijkheden. Er wordt geëxperimenteerd met een exoskelet, Serious gaming als evenwichtsoefening, ganganalyses, virtuele omgevingen om op een lopende band te kunnen werken met hellingshoeken en links en rechts te variëren. Er bestaat al een virtual reality bril met een softwarepakket om in een thuissituatie pijn als het ware weg te schieten. Wij hebben hier nu al heel veel positieve ervaring mee opgedaan. Het stelt ons in staat om complexe chronische pijnpatiënten optimaler te kunnen behandelen. Momenteel wordt er ook hard gewerkt om accu’s te minimaliseren en rekeneenheden tot een microniveau te reduceren. Het einde van de mogelijkheden is nog lang niet in zicht. Wij zullen nog verrast worden door alle ontwikkelcentra.”